Kryzys zmusił Szwecję 50 lat temu do całkowitej przebudowy systemu energetycznego. By oprzeć się na własnych paliwach, wykorzystano energię powstającą z odpadów, wiatru i słońca. Dziś w dobie światowego kryzysu energetycznego, szukamy na Pomorzu rozwiązań, które zwiększą udział energii odnawialnej w naszych zasobach. Bierzemy Szwedów za przykład i uczymy się od mistrzów miksu energetycznego.

Szwedzki cud energetyczny

O tym jaką drogę przeszła Szwecja, od całkowitej zależności od ropy naftowej, przy braku własnych paliw kopalnych, do udziału zielonej energii na poziomie 50 %, opowiadał Józef Neterowicz, wieloletni doradca ds. energii Ambasady Królestwa Szwecji w Polsce, podczas konferencji 25 listopada w siedzibie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego.

Kryzys naftowy lat siedemdziesiątych postawił Szwecję przed wyborem: albo podnosimy ceny energii o 600 % albo budujemy własną niezależność energetyczną. Wybrali to drugie. Stworzyli swoisty miks energetyczny oparty o biogazownie, spalarnie odpadów i ciepłownie dostosowany do lokalnych warunków. W kolejnych latach dołączyli farmy wiatrowe i fotowoltaikę.

Neterowicz przedstawił sposób pozyskiwania energii w procesie spalania odpadów na przykładzie gminy Karlskrona, w której koszty energii są dziś najniższe w kraju oraz miasta Västeras, pierwszego w Szwecji miasta prosumenta energii. – „W Szwecji znajdują się 34 spalarnie, przy 10 mln mln populacji. Licząc proporcjonalnie, w całej Polsce powinno ich być 130, zaś w samym Trójmieście 3.”  Na chwilę obecną w Polsce funkcjonuje ich dopiero 9.

Impulsem do dalszych rozmów był film „Jak Szwedzi to robią? Cud energetyczny”, w którym ukazano proces przejścia na zieloną energię.

Pomorski Archipelag Wysp Energetycznych

Szansą dla Pomorza na stworzenie własnego miksu energetycznego jest Pomorski Archipelag Wysp Energetycznych. Przedsięwzięcie zakłada powstanie kilku, być może kilkunastu wysp energetycznych lokalnie produkujących i konsumujących energię pochodzącą z OZE, przy jednoczesnym ominięciu ograniczeń wynikających z przepustowości sieci przesyłowych i dystrybucyjnych.

„Wyspa energetyczna musi przynosić zysk ekonomiczny swoim uczestnikom, a najlepsze wyniki daje kombinacja źródeł OZE, w tym elektrowni wiatrowych i biogazowni – tłumaczył Andrzej Szajner z Bałtyckiej Agencji Poszanowania Energii, przedstawiając koncepcję funkcjonowania archipelagu, czyli spółdzielni energetycznej. –  W perspektywie należy myśleć też o uzupełnieniu źródeł OZE magazynem energii.”

Pierwsze inicjatywy tego typu powstają już w Europie, a niebawem będzie ich więcej w Polsce, dzięki wejściu w życie Rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 23 marca 2022 r. w sprawie dokonywania rejestracji, bilansowania i udostępniania danych pomiarowych oraz rozliczeń spółdzielni energetycznych.

Świetny przykład funkcjonowania wyspy energetycznej przedstawił Dawid Litwin, wójt gminy Potęgowo. Do kompleksu należą: elektrownia biogazowa w Darżynie o mocy 2,4 MW, farma wiatrowa w Darżynie z 10 turbinami o mocy 20MW oraz farma wiatrowa Głuszyno z 20 turbinami o mocy 55 MW. W trakcie budowy są dwie kolejne inwestycje: farmy wiatrowe w Wieliszewie (17 turbin) i Grąbkowie (9 turbin). W efekcie ciepło w Potęgowie jest jednym z najtańszych w Polsce. Obecnie za 1GJ zapłacimy 41,31 zł netto.

Swoje doświadczenia w produkcji biogazu oraz funkcjonowaniu wsypy energetycznej zaprezentował również Andrzej Wójtowicz, prezes spółki Wodociągi Słupsk. Zapewniał, że biogaz, syngaz, biometan i wodór są paliwami przyszłości. Biogazownie stanowią praktyczne zastosowanie gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ), jednak do dalszego rozwoju biogazowni potrzebne są zmiany  legislacyjne dotyczące zagospodarowania pofermentu.

Jak przyspieszyć wdrożenie zielonych technologii na Pomorzu?

Ważną częścią programu była dyskusja panelowa, w której uczestnicy podsumowali, co należy zrobić, by przyspieszyć transformację energetyczną w regionie.

W Polsce powstaje 4,5 mln odpadów rocznie, przez spalanie można byłoby nimi zaspokoić 10% ciepła w Polsce, z kolei w województwie pomorskim zbliżamy się do 1 mln ton odpadów rocznie.

Zdaniem Józefa Neterowicza mocną stroną naszego kraju jest dobrze rozbudowana sieć ciepłownicza. Powinniśmy też lepiej wykorzystać potencjał do produkcji biogazu, będący wynikiem procesów fermentacyjnych odpadów zielonych oraz wysokometanowych odpadów zwierzęcych.

Tadeusz Styn, zastępca dyrektora Departamentu Środowiska i Rolnictwa zauważył, że duży potencjał dla biogazowni w regionie stanowią niewykorzystane odpady spożywcze z hoteli i restauracji, zaś Sławomir Kiszkurno, prezes Portu Czystej Energii Sp. z o.o.  zwrócił uwagę, że należy zwiększyć liczbę inwestycji związanych z termicznym przekształcaniem odpadów i uzyskiwaniem ciepła odpadowego oraz ubolewał nad brakiem rozwiązań legislacyjnych dotyczących zagospodarowania odpadów, które pochodzą z utylizacji.

Jak finansować zielone inwestycje?

Rozwój zielonych inwestycji niesie za sobą duże koszty. Obecnie pojawia się coraz więcej instrumentów, które umożliwiają dofinansowanie takich przedsięwzięć. Wśród nich są:

• fundusze europejskie dla Zielonego Pomorza, obejmujące obszary: efektywność energetyczna i redukcja emisji gazów cieplarnianych,
• programy Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, takie jak: Czyste Powietrze, Brodziec, Ciepłe Mieszkanie, Agroenergia, Gospodarka wodno-ściekowa poza aglomeracją,
• pożyczki Pomorskiego Funduszu Rozwoju Sp. z o.o.,
• instrumenty zwrotne Banku Gospodarstwa Krajowego.

Materiały z konferencji

Program

1. Wyzwania pomorskiej transformacji. J.Neterowicz cz 1

2. Wyzwania pomorskiej transformacji. J.Neterowicz. cz 2

3. Pomorski Archipelag Wysp Energetycznych A. Szajner

4. Budowa biogazowni rolniczej Wicko

5. Słupskie doświadczenia eneregtyczne A. Wójtowicz

6. Kooperatywa energetyczna gminy Potęgowo. D. Litwin

7. Finansowanie zielono-błękitnej infrastruktury T. Styn

8. WFOŚiGW

9. Finansowanie OZE – BGK

10. Oferta PFR

Zalozenia-do-budowy-wysp-energetycznych-w-wojewodztwie-pomorskim

Podsumowanie-mozliwosci-budowy-wysp-energetycznych