Focus on Ukraine – jak polskie środowisko naukowe może pomóc Ukrainie?

– Razem dążymy do włączenia Ukrainy do europejskiego obszaru badań i europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego – podkreślał podczas uroczystego otwarcia konferencji „Focus on Ukraine” Rektor UG prof. Piotr Stepnowski.

fot. Alan Stocki UG

Pierwszego dnia konferencji skupiono się na:

•  międzynarodowej współpracy uczelnianej,
• uznawalności wykształcenia studentów na uchodźstwie,
• wsparciu instytucjonalnym oraz technologiach, które mogą wspierać odbudowę wolnej Ukrainy.

Dyrektor Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej, która we współpracy z UG była głównym organizatorem konferencji, dr Dawid Kostecki, opowiedział o doświadczeniach z pierwszą edycję programu „Solidarni z Ukrainą” skierowanego do pojedynczych wnioskodawców – studentów i doktorantów. Wśród nowych inicjatyw wymienił przeznaczony na pomoc instytucjonalną program „Solidarni z Ukrainą – Uniwersytety Europejskie” oraz „Granty Interwencyjne NAWA”.

Z ust członka ukraińskiego rządu, który reprezentował Dmytro Zavgorodniya, wybrzmiała m.in. dozgonna wdzięczność dla Polski za pomoc, ale też ogromny przybliżony koszt odbudowy Ukrainy, który wynosi 411 mld $, z czego na edukację potrzebne będzie 11 mld $. Ukraińscy studenci i naukowcy mówili też o bieżących efektach pomocy Polaków. Skala płynących do naszych sąsiadów darów rozciągała się od produktów medycznych i spożywczych, przez sprzęt wojskowy aż po karmę dla zwierząt.

Dyrektor Departamentu Współpracy Międzynarodowej Ministerstwa Edukacji i Nauki Piotr Semeniuk  przedstawił dane dotyczące wsparcia edukacyjnego mieszkańców Ukrainy – 46 tys. studentów i ponad 1100 naukowców z Ukrainy oraz 2 mld zł z budżetu państwa polskiego, podkreślając jednocześnie, że to nie wystarczy i cały czas trwają spotkania dwustronne z rządem Ukrainy, ale też innych krajów np. Rumunii.

Kolejny panel dotyczył skomplikowanego problemu uznawania wykształcenia studentów na uchodźstwie z perspektywy wojny. Wszyscy uczestnicy dyskusji podzielili się sytuacjami, w których uchodźcy przynosili niekompletną dokumentację. Samir Hećo z Rady Europy opowiedział o potencjalnym rozwiązaniu w postaci Europejskiego Paszportu Kwalifikacji dla Uchodźców (EQPR) i zapowiedział poszerzenie tego projektu o kraje, które go nie posiadają.

Zaprezentowano również statystyki osób zgłaszających się do Biura Uznawalności NAWA.

– Przed wojną zgłoszenia o uznanie ukraińskich dokumentów stanowiły 30% wszystkich wniosków, teraz ten stosunek wzrósł do prawie 55 % – opowiadała Joanna Nyga, według której ogrom wniosków ukraińskich studentów to największe wyzwanie dla jej jednostki.

Na scenie wystąpili też dwaj ukraińscy żołnierze, którzy zaprosili do obejrzenia specjalnej wystawy „Through the War”.  Oleksi Oleksiuk, założyciel Fundacji Bezpieczny Kraj (Ukraina) wytłumaczył jak ważne jest zdrowie psychiczne ukraińskich żołnierzy. Opowiadał o rozwiązaniach w postaci dronów, które mogłyby ocalić wiele istnień ludzkich oraz o platformie wsparcia psychologicznego dla weteranów i aktywnych żołnierzy armii ukraińskiej.

fot. Alan Stocki UG

Podczas panelu „Cyfrowa przyszłość – jak technologie mogą wspierać odbudowę wolnej Ukrainy” przywołano pozytywne przykłady takie jak specjalna inicjatywa szkoleń IT Fundacji Perspektywy, dzięki której przekwalifikuje się 30 tys. Ukrainek w Polsce czy zorganizowana przez 10 członkowskich uczelni technicznych, wraz z dwoma partnerami z Ukrainy inicjatywa, dzięki której stworzono program zdalnych tandemów językowych, w którym udział wzięło ponad 1500 osób w tym ponad 100 z Ukrainy.

Drugi dzień konferencji skupił się na  rozmowach o pomocy akademickiej dla studentów i uchodźców z Ukrainy oraz na inicjatywach samorządowych.

– Życie trwa i wojna niestety też. Przez ten rok 59 ukraińskich uniwersytetów zostało dotkniętych wojną i częściowo zniszczonych. Wielu ukraińskich studentów i naukowców nie ma możliwości pracować i uczyć się – powiedział podczas wystąpienia specjalnego, otwierającego II dzień konferencji Oleksandr Plodystyi, Konsul Generalny Ukrainy w RP. – Ukraińska oświata potrzebuje waszej pomocy. Bardzo bym chciał, aby tak nie było, ale niestety muszę to powiedzieć: wciąż jej potrzebujemy.

O stypendiach z nowojorskiej fundacji przeznaczonych dla naukowców, którzy przebywają na uchodźstwie lub znajdują się w zagrożeniu opowiedziała dr Emily Borzcik, Dyrektor Regionu Europa Scholar Rescue Fund w Instytucie Edukacji Międzynarodowej. Następnie naukowczyni z USA dr Maija M. Kukla, Dyrektor Programowa Narodowej Fundacji Nauki przedstawiła potencjał badawczy swojej instytucji oraz dokładnie opisała ścieżki, którymi mogliby nawiązać współpracę z ukraińskimi ośrodkami badawczymi.

Podczas pierwszego panelu pt. „Inicjatywy samorządowe – jak samorządy współpracują z ośrodkami akademickimi na rzecz wsparcia uchodźców z Ukrainy?” reprezentanci Lublina, Wrocławia i Poznania podzielili się swoimi doświadczeniami

– Poznań mógł się wydawać nieoczywistym miejscem wyboru dla uchodźców z Ukrainy. Jednak okazało się, że tam przybyło ich bardzo dużo. Dla niektórych Poznań był miejscem docelowym, dla innych tranzytowym. Wydano kilkadziesiąt numerów pesel. Teraz szacujemy, że w Poznaniu przebywa ok. 70 tys. cudzoziemców z Ukrainy na 90 tys. cudzoziemców w ogóle  – podzieliła się danymi Anna Wawdysz, Zastępca Dyrektora Wydziału Rozwoju Miasta i Współpracy Międzynarodowej Urzędu Miasta Poznania.

Wspomniano także o inicjatywie miast partnerskich, która, o ile niezbyt wiążąca przed wojną, podczas kryzysu okazała się skutecznym kanałem współpracy.

W ramach następnego panelu pt. „Inicjatywy akademickie jako forma wsparcia studentów ukraińskich”  prowadzonego przez dr Zofię Sawicką, Zastępcę Dyrektora NAWA wspomniano takie inicjatywy jak zbiórka pieniędzy i szkoła letnia dla młodych naukowców, czy bieżące działania pomocowe takie jak wsparcie ukraińskich naukowczyń i ich dzieci. Gospodarz konferencji, Uniwersytet Gdański, ma na tym polu również dużo zasług, o czym można przeczytać m.in. na stronie uczelni, w wywiadzie z pełnomocnikiem Rektora ds. Pomocy Ukrainie.

Podczas ostatniego panelu pt. „Inicjatywy naukowe na rzecz wsparcia uchodźców z Ukrainy” głos zabrali przedstawiciele organizacji dofinansowujących naukę w Polsce. Agnieszka Ratajczak z NCBiR opowiedziała, jak wykorzystywano dofinansowanie z programu POWER, aby dać polskim uczelniom możliwość włączenia do trwających projektów ukraińskich naukowców w ramach bilateralnych programów dotyczących nauk humanistycznych i społecznych. Paneliści nie tylko opowiedzieli o swoich doświadczeniach, ale i zapewnili, że pomoc dla Ukrainy z ich strony nie przestanie płynąć i podali pomysły przyszłych projektów, w tym m.in. granty powrotne dla naukowców z Ukrainy przebywających w innym kraju.

–  Powiedzieliśmy dzisiaj, co zostało zrobione, ale także co chcemy, żeby działo się w przyszłości. Myślę, że każdej naszej wypowiedzi, każdemu naszemu panelowi towarzyszyła uzasadniona nadzieja, że już niebawem będziemy mówić o wolnej i niepodległej Ukrainie  – podsumował dwudniową konferencję Rektor UG prof. Piotr Stepnowski.

Podczas konferencji wszyscy zgodnie podkreślali, że obecnie naszą największą odpowiedzialnością jest wykształcenie młodych ludzi, którzy będą nową siłą odbudowującą Ukrainę.

fot. Alan Stocki UG

Dobrym podsumowaniem tych deklaracji są słowa Waldemara Siwińskiego, twórcy polskich rankingów edukacyjnych i założyciela Fundacji Edukacyjnej Perspektywy:

– Skończył się okres humanitarnego pomagania Ukrainie, zaczyna się okres wspólnego budowania przyszłości.

Szczegółowy program wraz z pełnym wykazem panelistów i panelistek można znaleźć na stronie NAWA.

Relację z konferencji można obejrzeć na kanale Youtube UG.

3.04.2023 (I dzień konferencji)

4.04.2023 (II dzień konferencji)