Szanse i zagrożenia dla regionalnej gospodarki wynikające z zastosowania sztucznej inteligencji - Posiedzenie Pomorskiej Rady Przedsiębiorczości

Energetyka i środowisko

Posiedzenie otworzył Marszałek Województwa Pomorskiego Mieczysław Struk, który wspomniał o wizycie w nowo wybudowanej fabryce magazynów energii firmy Northvolt w Gdańsku. Docelowo pracować w niej będzie 500 osób. Nothvolt to europejski dostawca ogniw i systemów bateryjnych wytwarzanych w sposób zrównoważony dla środowiska. Marszałek poinformował również o toczących się rozmowach nt. budowy elektrowni jądrowej na Pomorzu: w ministerstwie, z mieszkańcami, z przedstawicielami pomorskich uczelni, firm (przy uwzględnieniu local content), ekspertami, itp. Dodał, że Rada Ministrów przyjęła program inwestycji towarzyszących opiewający na kwotę 4,8 mld zł, który przewiduje budowę dróg i kolei. Wyraził swoje obawy, co do wykorzystywania dróg wojewódzkich i powiatowych do transportu ciężkiego sprzętu, co w przypadku budowy przekopu Mierzei doprowadziło do katastrofalnych skutków w postaci kompletnego zrujnowania tych dróg.

Pomoc dla ukraińskich dzieci – podziękowania dla sponsorów

Ponadto, Marszałek Struk wyraził wdzięczność za pomoc we wsparciu i organizacji wypoczynku dla 400 dzieci z Ukrainy, które będą mogły w spokoju, w oderwaniu od tragicznej rzeczywistości spędzić część swoich wakacji na Pomorzu. Towarzyszyć im będą polskie dzieci, co sprzyjać będzie integracji i nawiązywaniu przyjaźni. Kryterium wyboru dzieci było ich pochodzenie z rodzin, w których ktoś z członków rodziny zginął na froncie. Przy tej okazji Marszałek wyraził podziękowanie dla sponsorów: Base Group, Słupskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, Centrum Wsparcia Imigrantów i Imigrantek, Portu Lotniczego Gdańsk sp. z o.o.  i Olivia Center a także wielu innym anonimowych darczyńców. Bez wsparcia przedsiębiorców i organizacji pozarządowych niemożliwe byłoby zorganizowanie tego przedsięwzięcia.

24. edycja konkursu o Nagrodę Pomorską Gryf Gospodarczy

Marszałek Struk poinformował również o tym, że ruszyła kolejna już 24. edycja konkursu o Nagrodę Pomorską Gryf Gospodarczy. Nabór wniosków zakończy się 10 lipca, a gala odbędzie się we wrześniu br. Wyraził zadowolenie, że wspólna nagroda organizacji biznesowych i samorządu województwa rozwija się i jest coraz bardziej rozpoznawalna. Zwrócił się o dalszą pomoc w rozpropagowaniu wydarzenia wśród przedsiębiorców.

Czym właściwie jest sztuczna inteligencja?

Następnie Marszałek Struk odniósł się do tematu spotkania, a więc wykorzystania sztucznej inteligencji, co wywołuje dużo emocji oraz wiąże się z trudnymi do przewidzenia skutkami. Zaprosił zgromadzonych do dyskusji.

Sztuczna inteligencja (Artificial Intelligence, AI) to zdolność maszyn, zwłaszcza komputerów, do wykazywania ludzkich cech, tj. rozumowanie, uczenie się, planowanie i kreatywność. Inaczej mówiąc chodzi o działanie maszyn na wzór ludzkiego umysłu – w oparciu o złożone algorytmy i przetwarzanie pokaźnych baz danych – m.in. analizowanie, podejmowanie decyzji, dostrzeganie zależności, przewidywanie, umiejętność dostosowywania się do zmieniających się okoliczności.

W dzisiejszych czasach sztuczna inteligencja wykorzystywana jest w niezliczonych dziedzinach – medycynie (diagnostyka, prowadzenie zabiegów z wykorzystaniem robotów medycznych), przemyśle (zautomatyzowane linie produkcyjne), handlu (np. spersonalizowane rekomendacje podczas zakupów online), motoryzacji (autonomiczne samochody), bankowości (wirtualni asystenci), reklamie (projekty stron internetowych, szablony postów, zdjęcia) czy życiu codziennym (inteligentne urządzenia – IoT). Mądrze wykorzystana AI może odciążyć nas w rutynowych pracach i codziennych obowiązkach oraz pozwolić przekierować uwagę na bardziej atrakcyjne obszary życia. Jednocześnie sztuczna inteligencja, jak każda technologia, może być wykorzystywana w sposób co najmniej nieetyczny.

Jak technologia AI może pomóc organizacjom i firmom?

Stanisław Szultka, dyrektor Departamentu Rozwoju Gospodarczego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego, stwierdził, że w wyniku rozwoju narzędzia Chat GPT sztuczna inteligencja weszła na pierwsze strony gazet. Chat GPT wykorzystuje sztuczną inteligencję i w formule przypominającej dialog pozwala otrzymywać odpowiedzi na pytania zadawane w języku naturalnym. Ma zdolność dostarczania bardzo precyzyjnie spersonalizowanej wiedzy.

Stanisław Szultka przeanalizował możliwości zastosowania AI w administracji, m.in. do komunikacji z obywatelami, automatyzacji procesów, wypełniania formularzy i wniosków, tłumaczeń językowych czy szkoleń i edukacji pracowników. W perspektywie trzech lat AI może  znaleźć zastosowanie w obszarach: inteligentnych systemów decyzyjnych (np. ocenie wniosków o dotacje czy pomoc społeczną, spersonalizowanych usług dla obywateli, automatyzacji procedur prawnych i regulacyjnych, monitorowania i prognozowania zjawisk społecznych, usprawnienia infrastruktury miejskiej, czy poprawy bezpieczeństwa publicznego. Z kolei w dłuższej perspektywie AI może znaleźć zastosowanie do bardziej zaawansowanych procesów i procedur, tj.: pełna automatyzacja usług, doradztwo AI, prognozowanie i modelowanie, AI w roli mediatora, zarządzanie zasobami, poprawa cyberbezpieczeństwa, czy usprawnienie procesów legislacyjnych. Jest mnóstwo zalet zastosowania AI, choć należy również mieć świadomość jej ciemniejszej strony, tj. utraty prywatności i inwigilacji.

Perspektywa pomorskich przedsiębiorców

O zaletach i wadach AI, w szczególności w odniesieniu do mowy, autonomicznych obrazów i infrastruktury, mówił Jacek Kawalec, Wiceprezes Zarządu VoiceLab. Sztuczna inteligencja dotknie wszystkich, tak więc nie ma na co czekać: im później zaczniemy, tym będziemy bardziej uwstecznieni. Efekty postępu AI zobaczymy jednak po czasie. Warto pamiętać o tym, że używanie AI jest kosztowne. Ponadto, niektóre dane są poufne i zastrzeżone. Co więcej, zastosowane w danym momencie modele nie mają możliwości douczania się. Aby AI mogła nam pomóc, musimy mieć własne modele, struktury, kompetencje i infrastrukturę.

Krzysztof Radecki, Chief Technology Officer w DAC Digital, zwrócił uwagę na błędne oczekiwania w stosunku do AI, kreowane głównie przez przemysł rozrywkowy. Podkreślił, że obecnie AI to złożona i niedeterministyczna funkcja: wprowadzając dane wejściowe, zwracany jest rezultat, który przekazany w języku naturalnym lub w formie obrazu może dać złudne wrażenie kreatywności. Co więcej, w dyskusji nt. AI pojawia się pojęcie halucynacji sztucznej inteligencji. Polega ona na tym, że AI nie rozumie pytań, błędnie je interpretuje i wytworzony obraz lub tekst jest często obarczony błędem i pozbawiony kontekstu. Pojawia się również ryzyko, że AI, na skutek wprowadzenia niewłaściwych danych, źle zdiagnozuje chorobę lub udzieli mylnych wskazówek, np. osobę chorą na raka zdiagnozuje jako zdrową a człowieka na przejściu dla pieszych określi jako obiekt neutralny. Należy dbać o minimalizowanie ryzyka i mieć świadomość ograniczeń AI. Jednak w opinii Krzysztofa Radeckiego, sztuczna inteligencja wywoła rewolucję na miarę rewolucji przemysłowej. Doprowadzi do wzrostu efektywności pracowników, co przełoży się na wzrost konkurencyjności firm. Społeczeństwo, które nie akceptuje nowych technologii, stanie się powolne i uwstecznione.

Nauka i sztuczna inteligencja

O nowym budynku Centrum Informatycznego TASK (CI TASK), realizowanym w ramach projektu CK STOS, mówił jego dyrektor, prof. dr hab. inż. Henryk Krawczyk. Projekt zakończony będzie w dniu 31 czerwca i zakłada realizację dwóch podstawowych celów: inwestycyjnego (budowa gmachu dla CI TASK) oraz rozwojowego (utworzenie centrum kompetencji dotyczącego czterech nowoczesnych technologii: Chmury Obliczeniowej (CC – Cloud Computing), Internetu Rzeczy (IoT – Internet of Things), Ogromnych Zbiorów Danych (Big Data) oraz Sztucznej Inteligencji (AI – Artificial Intelligence). Celem jest nie tylko gromadzenie danych interdyscyplinarnych, ale przede wszystkim ich wykorzystywanie do przewidywania różnych zjawisk i procesów. Technologia sztucznej inteligencji wymaga wypracowania dobrych praktyk, by zastosowane narzędzie były skuteczne. Z pewnością pomogą w tym procesie doktoraty dwóch pracowników firmy BrainScan S.A., poświęcone sztucznej inteligencji i praktycznym aspektom jej stosowania.

Sztuczna inteligencja w samorządach

Temat perspektyw i możliwości wykorzystania AI w systemach wykorzystywanych w samorządach oraz potrzeby samorządów w tym zakresie omawiał Grzegorz Szczechowiak, Prezes Zarządu Madkom S.A. Mówił o możliwościach automatyzacji wielu procedur i zadań, tj. drukowanie, kopertowanie, elektroniczne przekazywanie dokumentów, decyzji, itp., co doprowadzi do oszczędności czasu i pieniędzy. Jednak zaznaczył, że potrzebne są pieniądze na informatyzację urzędów i szkolenia pracowników. Odnosząc się do przedmówców, którzy wskazywali, że największym problemem jest dotarcie do jasnych konkretnych, sprecyzowanych danych, podkreślił, że jego firma dysponuje tymi danymi i ma możliwość ich przetwarzania.

Ważna jest jakość danych

Poszukiwanie prawdy – jak należałoby za Sokratesem określać dążenie człowieka do zrozumienia siebie i otaczającego go świata – jest zjawiskiem odwiecznym a nie tymczasowym i sezonowym. Jednak pomiędzy potrzebą a chciwością wiedzy jest wąska granica. Daniel Kahneman udowodnił, że lęk jest bardziej motywujący niż przyjemność i nagroda. Oznacza to, że bardziej boimy się tego, że coś stracimy. Jednak lęk przed byciem potrzebnym może również wygenerować złe, skrajne decyzje. Piotr Janczyk, Prezes Zarządu Bilander Group, zaznaczył, że jest reprezentantem IT – obszaru, który chce awansować do biznesu, mimo że pełni wobec niego rolę służebną: IT ma pomagać ludziom a nie rządzić biznesem. AI daje szanse powrotu do rzeczywistości i pomaga w procesie podejmowania decyzji. „AI to funkcja, wiele algorytmów, które się szybko liczy, na końcu jest decyzja, czy iść w prawo czy w lewo” – stwierdził Piotr Janczyk. Jednak AI jest postrzegana jako siła wyższa. To niebezpieczeństwo związane z AI, ponieważ za jej decyzje nie odpowiada nikt. Daje pretekst do mówienia, że decyzje podejmuje komputer. Ubezpieczyciele nie podpisują się pod tą technologią, ponieważ odpowiedzialność musi być personalna.

Piotr Janczyk zaznaczył, że AI należy postrzegać jako normalny proces, ponieważ zmienia się charakterystyka pracy i sztuczna inteligencja zautomatyzuje wiele procesów. 80% zaoszczędzonego czasu będziemy weryfikować, czy to, co mówi AI, to prawda, czy fałsz. Poinformował, że Bilander Group zajmuje się zbieraniem danych. Zaznaczył, że ważna jest ich jakość – dane muszą być wiarygodne. Wyraził nadzieję, że pojawi się „przemysł prawdy”.

AI szansą dla regionu i biznesu

Maciej Grabski, prezes Olivia Centre, postrzega AI jako szansę rozwojową dla regionu. W Pomorskiem mamy wspólne interesy, jesteśmy w stanie „skontrolować pewien proces z wykorzystaniem AI”. Jeśli tego nie zrobimy, to zrobią to inni, co oznacza spadek naszej zdolności do konkurowania. Rewolucja związana z AI jest większa niż wprowadzenie internetu. Wszyscy w biznesie napotykają na barierę dostępności do danych. Sfera publiczna ma niezwykłą zdolność do pozyskania dużej ilości danych i chronienia nas, jako obywateli, by te dane były dobrze przetworzone i przechowywane. Mamy wówczas jako biznes szansę skorzystać z tych danych. Musimy mieć dostęp do uczelni i sektora publicznego. Jeżeli my nie pokażemy sposobów użycia tej technologii, to zrobią to inni a nasze MŚP przestaną istnieć. Zaapelował, by znaleźć kilka projektów w regionie, skupić się na nich, nagłośnić je, pokazać biznesowi, jak dzięki AI wzrasta efektowność, konkurencyjność sfery publicznej. Ludzie są bardziej zadowoleni i dzięki temu będziemy się dobrze kojarzyć zagranicą, uda nam się przyciągnąć talenty. Są w regionie nowoczesne rozwiązania, ludzie i infrastruktura. Na koniec poinformował, że Pomorskie jest na siódmym miejscu jako region w Unii Europejskiej pod względem przyrostu PKB w ostatnich 10 latach. Zaapelował, by postawić sobie cel znalezienia się w pierwszej trójce.

W podobnym tonie wypowiadał się Adam Protasiuk, wiceprezes Regionalnej Izby Gospodarczej Pomorza. Potrzebne są projekty pilotażowe i dotarcie do biznesu, uzmysłowienie mu, czym jest sztuczna inteligencja i co oznacza w praktyce. Dziś na świecie ma miejsce bitwa w zakresie dostępu do danych i wykorzystania AI. Zmienia się dotychczasowy ład globalny. Musimy w regionie mieć pomysł na to, jak odniesiemy się do tej zmiany. To ostatni moment.

Nowy kontekst demograficzny i geopolityczny AI

Na pojawienie się nowego kontekstu geopolitycznego i demograficznego w związku z AI zwrócił uwagę Jan Maria Szomburg. Podkreślił, że AI dobrze wpisuje się w negatywny trend demograficzny, ponieważ może zastąpić ludzką pracę. Po drugie, pojawia się nowy kontekst geopolityczny, gdyż dotychczasowe relacje bogatego Zachodu z biedniejszym Wschodem opierały się na taniej sile roboczej ze Wschodu. Na tym polegał konsensus i współpraca. AI to zmienia i od nowa budujemy „jedwabne kurtyny”. Polska zawsze występowała w kontekście gospodarki niemieckiej i taniej siły roboczej. Ta relacja też się zmieni.

Pomorska Karta Etycznego korzystania z AI?

Piotr Kowal, zastępca dyrektora w Departamencie Zdrowia w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego, widzi ogromną przestrzeń dla wsparcia przez AI w obszarze systemu ochrony zdrowia. Zaproponował, by na poziomie naszego województwa, może właśnie Pomorskiej Rady Przedsiębiorczości, przygotować kartę etycznego korzystania z rozwiązań sztucznej inteligencji. W jego opinii AI to jest tak daleko posunięta rewolucja i zmiana, że każdy nawet symboliczny krok, jak np. wypracowanie karty etycznej, będzie miało walor historyczny w kontekście rozwoju AI. Pozwoli na wyróżnienie i ukazanie regionu w pozytywnym kontekście.

Pomorskie Obserwatorium Gospodarcze

Na koniec dyrektor Stanisław Szultka przedstawił wizję funkcjonowania Pomorskiego Obserwatorium Gospodarczego (POG), niezbędnego instrumentu do dostarczania danych i wiedzy. Celem jest stworzenie jednolitego/spójnego narzędzia pozwalającego na pełne zrozumienie, pogłębienie wiedzy i obserwację/monitoring procesów w gospodarce i rynku pracy województwa pomorskiego. Podstawowe założenia POG-u są następujące:

• Kluczowe dane i informacje w jednym miejscu
• Użyteczne i efektywne narzędzie dla biznesu
• Prezentacja i udostępnienie wiedzy (otwarte dane)
• Aktualność danych
• Standaryzacja danych
• Lepszy, szybszy, łatwiejszy dostęp do danych
• Miejsce spotkań, wymiany informacji / Forum POG

O potrzebie powołania Pomorskiego Obserwatorium Gospodarczego mowił Adam Protasiuk. Podkreślił, że Regionalna Izba Gospodarcza Pomorza kładła bardzo mocny nacisk na powołanie Pomorskiego Obserwatorium Gospodarczego. Wizja POG-u się zmieniła, z uwagi na postęp technologiczny, lecz nadal potrzebny jest tego rodzaju barometr gospodarczy – reagujący na bieżąco, prezentujący dynamikę zmian procesów zachodzących na rynku, by ograniczyć niepewność przedsiębiorców związaną z licznymi kryzysami gospodarczymi.

Więcej tu: Wizja POG prezentacja 06

Trudna sytuacja branży motoryzacyjnej (automotive)

O obecnych trendach w sektorze branży automotive mówił Piotr Ciechowicz, Wiceprezes Agencji Rozwoju Pomorza S.A.  Zwrócił uwagę na problem masowych zwolnień w Europie, w tym w Polsce. Odniósł się również do tragicznej sytuacji zakładu SCANIA w Słupsku. W dniu 29 maja 2023 Zarząd Koncernu SCANIA poinformował o zamknięciu zakładu Scania Production Słupsk SA. W zakładzie tym zatrudnionych jest 868 pracowników (629 produkcyjnych i 239 nieprodukcyjnych). Zwolnieniami grupowymi ma zostać objętych 720 pracowników (534 produkcyjnych i 186 nieprodukcyjnych). Zwolnienia mają się rozpocząć na przełomie roku 2023/2024 i mają potrwać sukcesywnie do połowy 2024 roku. Apelował o przygotowanie stanowiska Pomorskiej Rady Przedsiębiorczości w tej sprawie.

Musimy nauczyć się wspólnie marzyć, by iść do przodu

Dyskusja na temat sztucznej inteligencji pokazała, że należy do niej podchodzić z rozsądkiem, jednak nie obawiając się jej, upatrując w niej szanse i mając świadomość możliwości, które daje w różnych dziedzinach. Sztuczna inteligencja może znacznie zmienić na nasze życie – na lepsze lub na gorsze. Sztuczna inteligencja może pomagać ludziom ulepszając opiekę zdrowotną, sprawiając, że samochody i inne systemy transportu będą bezpieczniejsze, a produkty i usługi bardziej dostosowane do użytkownika, tańsze i trwalsze. Może ułatwić dostęp do informacji, edukacji i szkoleń. Może również sprawić, że miejsca pracy będą bezpieczniejsze. Jeśli chodzi o firmy, sztuczna inteligencja może umożliwić im rozwój nowej generacji produktów i usług. Może zwiększyć sprzedaż, poprawić konserwację maszyn, wydajność i jakość produkcji, obsługę klienta, a także oszczędzać energię. Sztuczna inteligencja stosowana w usługach publicznych może obniżyć koszty i zaoferować nowe możliwości dla transportu publicznego, edukacji, energetyki i gospodarowania odpadami, a także poprawić zrównoważony charakter produktów. Przewiduje się, że sztuczna inteligencja będzie częściej wykorzystywana w zapobieganiu przestępczości, w wymiarze sprawiedliwości w sprawach karnych i w kwestiach wojskowych.

Rosnące uzależnienie od systemów sztucznej inteligencji niesie ze sobą również potencjalne zagrożenia. Niewystarczające wykorzystanie możliwości sztucznej inteligencji jest uważane za duże zagrożenie: stracone szanse mogą oznaczać słabą realizację ważnych programów, takich jak Zielony Ład; utratę przewagi konkurencyjnej nad innymi częściami świata; stagnację gospodarczą i gorsze możliwości dla obywateli. Nadmierne wykorzystanie może być również problematyczne: inwestowanie w zastosowania sztucznej inteligencji, które okażą się nieprzydatne, lub stosowanie sztucznej inteligencji do zadań, do których się nie nadaje. Ważnym wyzwaniem jest ustalenie, kto jest odpowiedzialny za szkody spowodowane przez urządzenie lub usługę sterowane przez sztuczną inteligencję. Może również zagrażać demokracji. Oczekuje się, że wykorzystanie sztucznej inteligencji doprowadzi do wyeliminowania dużej liczby miejsc pracy. Chociaż sztuczna inteligencja prawdopodobnie stworzy również lepsze możliwości zatrudnienia, edukacja i szkolenia będą odgrywać kluczową rolę w zapobieganiu długotrwałemu bezrobociu i w zapewnieniu wykwalifikowanej siły roboczej. Gromadzenie informacji może również prowadzić do zakłóceń konkurencji. AI może również stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa. Co więcej, nierówności w dostępie do informacji mogą być wykorzystywane. Istnieje również mnóstwo wyzwań związanych z przejrzystością.

Ważne jest zbudowanie w społeczeństwie świadomości i przekonania, że warto wspólnie formułować cele i dążyć do ich osiągnięcia. Musimy się nauczyć wspólnie marzyć, by iść do przodu. W regionie mamy firmy, kompetencje, infrastrukturę, dane i specjalistów. Wyzwaniem jest, żebyśmy zrobili krok dalej.